اکسس کنترل چیست؟

شاید خیلی وقت‌ها به جمله «خداروشکر امنیت داریم» خندیده باشید؛ اما واقعاً امنیت یکی از اولویت‌های اصلی و نیازهای مهم زندگی به حساب می‌آید. دقیقاً به همین خاطر است که با رشد تکنولوژی، سیستم‌های امنیتی نیز پیشرفت چشمگیری می‌کنند و در عین حال، استفاده از آن‌ها هم مورد استقبال مردم قرار می‌گیرد.

اکسس کنترل یکی از همین روش‌های خلاقانه و کاربردی است که توانسته جایگاه بسیار مهمی در کیفیت زندگی همه ما داشته باشد. در واقع مهم نیست که شما در کدام کشور و با چه سطح از تکنولوژی زندگی می‌کنید؛ از ریموت و تگ روی خودروها گرفته تا پیشرفته‌ترین قفل‌های هوشمند، از این سیستم به صورت گسترده‌ای استفاده می‌کنند. از این رو در ادامه به توضیح کامل‌تری درباره این موضوع می‌پردازیم که اساساً اکسس کنترل چیست و چرا باید از آن استفاده کرد؟

اکسس کنترل چیست؟

اکسس کنترل (Access Control)، یک سیستم یا دستگاه الکترونیکی است که با استفاده از آن می‌توان دسترسی افراد به مکان‌ها یا سیستم‌های مختلف را بررسی کرد. این دستگاه مجهز به رله‌هاست که اجازه یا ممنوعیت دسترسی را بر اساس تنظیمات انجام شده، ارائه می‌دهد.

هدف اصلی استفاده از آن، افزایش امنیت و کنترل دسترسی به مکان‌ها یا سیستم‌ها است. این سیستم معمولاً در محیط‌های مختلفی نظیر دفاتر، محل کار، ساختمان‌ها و نقاط حساس مانند سیستم‌های حراست و انتظامات استفاده می‌شود. یکی از ویژگی‌های مهم این سیستم، ثبت و ذخیره داده‌های مربوط به تردد افراد است. این سوابق می‌توانند اطلاعات مفیدی برای مدیریت امنیت و نظارت فراهم کنند.

برای احراز هویت و افزایش امنیت، از تکنولوژی‌های مختلفی مانند کارت‌ها، رمزها، تشخیص چهره و اثر انگشت استفاده می‌شود. در واقع با کمک این سیستم می‌توانید تعیین کنید که چه افرادی، با چه سطح دسترسی و در چه زمانی به یک مکان یا سیستم دسترسی داشته باشند. در نتیجه می‌توان گفت که اکسس کنترل با توانایی تعیین و کنترل دقیق دسترسی، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا امنیت فیزیکی و اطلاعاتی خود را بهبود بخشند.

کاربرد سیستم اکسس کنترل

1. اماکن اداری و دفاتر: برای کنترل دسترسی به اتاق‌ها و دفاتر در سازمان‌ها و شرکت‌ها.
2. ساختمان‌ها و مجتمع‌های مسکونی: برای محدود کردن دسترسی به منازل و همچنین افزایش ارزش ملک با ایجاد خانه هوشمند.
3. صنعت و کارخانجات: جهت کنترل دسترسی به ناحیه‌ها و تجهیزات حساس در محیط‌های صنعتی.
4. آموزشگاه‌ها: برای محدود کردن دسترسی به اتاق‌ها و بخش‌های مخصوص در مدارس و دانشگاه‌ها.
5. مراکز خرید و بازارها: کنترل تردد مشتریان در ورودی‌ها و خروجی‌های فروشگاه‌ها.
6. بانک‌ها و مراکز مالی: افزایش امنیت در ورود به اتاق‌های امنیتی و دفاتر مدیریت مالی.
7. بیمارستان‌ها و مراکز درمانی: کنترل دسترسی به اتاق‌ها و بخش‌های محدود در محیط‌های درمانی.
8. فرودگاه‌ها و ایستگاه‌های حمل و نقل عمومی: برای بررسی ورود و خروج افراد در ایستگاه‌ها و سایر اماکن حمل و نقل.
9. پارکینگ‌ها: جهت مدیریت، کنترل دسترسی و استفاده از سیستم‌های پارکینگ اتوماتیک.
10. مراکز اطلاعاتی و داده‌های حساس: محدود کردن دسترسی به اتاق‌ها و سرورهای اطلاعاتی با حجم زیادی داده.

با استفاده از سیستم اکسس کنترل می‌توان بهبود امنیت، کاهش خطرات ناشی از دسترسی غیرمجاز و مدیریت کاربران بر اساس سطوح دسترسی را انجام داد که در اینجا ۱۰ مورد از کاربردها را به عنوان نمونه بیان کردیم.

انواع سیستم‌های اکسس کنترل

این سیستم‌ها به دو صورت فیزیکی و منطقی عمل می‌کنند و در ادارات و محیط‌های مختلف، کاربردهای گسترده‌ای دارند. اکسس کنترل فیزیکی، برای محدود کردن دسترسی به منابع فیزیکی نظیر ساختمان‌ها و اتاق‌ها استفاده می‌شود؛ در حالی که مدل منطقی، بر دسترسی به منابع دیجیتالی و سیستم‌های اطلاعاتی تأکید دارد.

این سیستم‌ها با امکان استفاده از اطلاعات فیزیکی و دیجیتالی، کنترل دسترسی افراد به منابع مختلف را فراهم می‌کنند. در این سیستم‌ها می‌توان از انواع تکنولوژی‌ها استفاده کرد؛ از جمله کارت‌های هوشمند، رمز عبور، تشخیص اثر انگشت، تشخیص عنبیه و سایر فناوری‌های بیومتریک که با امکان گزارش‌گیری از تردد، مدیریت دقیق دسترسی‌ها و استفاده از انواع تکنولوژی‌ها، امنیت و کنترل اطلاعات را ارتقا می‌دهند. در ادامه به توضیح کامل‌تر این موارد می‌پردازیم:

• اکسس کنترل هوشمند

اکسس کنترل هوشمند، سیستم پیشرفته‌ای است که از فناوری‌های مدرن مانند کارت‌خوان، رمز عبور و تکنولوژی‌های بیومتریک برای بهبود فرایند کنترل و مدیریت ورود و خروج افراد در ساختمان‌ها استفاده می‌کند. این سیستم از توانمندی‌های گوناگونی مانند گزارش‌دهی تردد، تعیین سطح دسترسی برای هر کاربر و امکان تعیین ادمین برای کنترل دسترسی کاربران بهره می‌برد. با کمک اکسس کنترل هوشمند، کاربر با واردکردن اطلاعات مجاز، مثل رمز عبور یا کارت، قفل را باز می‌کند.

دستگیره دیجیتال، نسخه پیشرفته‌ای از قفل‌های مجهز به اکسس کنترل می‌باشد که ویژگی مهم آن قابلیت گزارش‌دهی تردد است و امکان کنترل و مدیریت آن به وسیله اپلیکیشن تلفن همراه نیز وجود دارد. در کل، اکسس کنترل هوشمند با ادغام امکانات فیزیکی و مجازی، امنیت ساختمان‌ها و محیط‌های کاری را بهبود می‌بخشد و چالش‌های امنیتی را به صورت ویژه‌ای حل می‌کند.

• اکسس کنترل کارتی یا  RFID

سیستم اکسس کنترل کارتی در قفل‌های کارتی به کار رفته و از تکنولوژی فرکانس رادیویی (RFID) بهره می‌برد تا ورود و خروج افراد را در فضاهای امن کنترل کند. این سیستم با استفاده از تگ‌های هوشمند یا کارت‌های RFID، افراد را شناسایی و احراز هویت می‌کند. این تگ‌ها شامل اطلاعات ذخیره شده‌ای هستند که از طریق امواج رادیویی به دستگاه ریدر انتقال می‌یابند. دستگاه ریدر این اطلاعات را به فرمت قابل استفاده تبدیل کرده و با پایگاه داده که حاوی اطلاعات حساب‌های کاربران است، مقایسه می‌کند. در صورت مطابقت، دسترسی را اعطا کرده یا قفل الکترونیکی را باز می‌کند. این سیستم از سه جزء اصلی تشکیل شده است؛ تگ‌های RFID یا برچسب‌های هوشمند، دستگاه ریدر RFID و آنتن.

سیستم اکسس کنترل کارتی یا RFID با ویژگی‌هایی همچون سهولت و سرعت در نصب و راه‌اندازی شناخته می‌شود و امنیت بالا و کارایی مناسبی دارد. این مدل را می‌توان در دسته قفل هوشمند ارزان قرار داد که سبب شده تا استفاده از چنین سیستم‌هایی بسیار رایج و پرطرفدار باشد.

• اکسس کنترل تشخیص چهره

اکسس کنترل تشخیص چهره یک فناوری پیشرفته در حوزه سیستم‌های کنترل دسترسی است که بر اساس تشخیص و شناسایی ویژگی‌های چهره افراد، اجازه یا امتناع از ورود به یک فضا را تعیین می‌کند. در این سیستم، دستگاه‌های ویژه با استفاده از الگوریتم‌ها و تکنولوژی‌های تصویری، قادر به تشخیص و ثبت ویژگی‌های چهره هر فرد هستند. در واقع سیستم چهره فرد را به صورت دقیق تحلیل کرده و اطلاعات لازم برای شناسایی آن را استخراج می‌کند. سپس همانند روش قبلی، این اطلاعات را با پایگاه داده‌های ثبت‌نام شده تطبیق می‌دهد.

از مزایای این سیستم می‌توان به سرعت در تشخیص و واکنش، عدم نیاز به ابزارهای فیزیکی مانند کارت یا کلید و همچنین افزایش امنیت آپارتمان اشاره کرد.

• اکسس کنترل رمزی یا کد

در این روش، فرد هویت خود را با وارد کردن کد یا رمز مربوطه تأیید می‌کند و پس از تطابق با کد ثبت شده در دستگاه، اجازه ورود به فضا به او اعطا می‌شود. این نوع سیستم در مکان‌های مختلف از جمله آپارتمان‌ها، مجتمع‌های تجاری و اداری یا محیط‌های مسکونی کاربردی است.

اکسس کنترل رمزی شامل دو قسمت اصلی می‌باشد؛ پنل کدینگ که کد یا رمز توسط فرد در آن وارد می‌شود و کنترلر که فرمان باز شدن قفل الکترونیکی را ارسال می‌کند. این دو قسمت در نزدیکی درب ورودی قرار می‌گیرند و قسمت اصلی کنترلر درون اتاق نصب می‌شود تا امنیت دستگاه به حداکثر برسد.

این سیستم به دلیل امکان ورود راحت‌تر با وارد کردن کد و رمز، به خصوص در شرایط اضطراری و همچنین امنیت بالا به دلیل محل نصب داخلی کنترلر، بسیار مورد استقبال قرار گرفته است. با این حال، لازم به ذکر می‌باشد که در برخی مدل‌های اکسس کنترل رمزی، نقاط ضعفی وجود دارد که سارقان ممکن است آن‌ها را باز کرده و به کد یا رمز دسترسی یابند؛ بنابراین باید به عنوان جایگزین از یک قفل هوشمند استفاده کرد که از انواع روش‌های امنیتی پشتیبانی می‌کند.

• اکسس کنترل اثر انگشت

این مدل بر اساس شناسایی اثر انگشت فرد، امکان ورود یا خروج از فضاهای مختلف را فراهم می‌کند. در واقع از اثر انگشت به عنوان یک الگوی بیومتریکی استفاده می‌شود؛ چراکه هر فرد دارای اثر انگشت منحصربه‌فردی است. روش کار اکسس کنترل اثر انگشت به این صورت است که ابتدا اثر انگشت فرد با یک دستگاه اسکنر خوانده می‌شود و ویژگی‌های خاص آن، مثل نقاط خمیدگی و الگوهای خطوط، استخراج می‌گردد. سپس این اطلاعات به یک پایگاه داده مرکزی ارسال می‌شوند تا هویت فرد تأیید یا رد گردد.

از مزایای این روش می‌توان به دقت بالا، سرعت در احراز هویت و عدم نیاز به کارت یا رمز عبور اشاره کرد که منجر شده تا به یکی از امن‌ترین روش‌های کنترل دسترسی تبدیل شود.

• اکسس کنترل اسکن کف دست

اسکن کف دست یک فناوری امنیتی است که از طریق بررسی و تحلیل ویژگی‌های موجود در کف دست افراد، به آن‌ها اجازه ورود به محل موردنظر را می‌دهد. این روش به دلیل امنیت بسیار بالا و ویژگی‌های خاص خود، نسبت به سایر شیوه‌های ذکر شده تمایز یافته است.

ایمنی بالای این مدل به دلیل یکتا بودن ویژگی‌های کف دست هر فرد، امکان تقلب کمتر و مقاومت در برابر دستکاری یا سرقت اثرانگشت تعریف شده می‌باشد.

• اکسس کنترل تشخیص عنبیه

این روش از دقت بالایی برخوردار است و به واسطه ویژگی‌های خاص عنبیه، تشخیص هویت را بسیار دقیق انجام می‌دهد؛ اما برای اطمینان از کارکرد بهینه و امنیت افزایش یافته، این نوع تکنولوژی باید حتما توسط شرکت‌های معتبر و متخصص پیاده‌سازی و اجرا شود.

داشتن تجربه و تخصص در زمینه تشخیص عنبیه، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چراکه باید مطابق با استانداردهای بین‌المللی عمل کرده و مقاومت لازم در برابر تلاش‌های تقلبی را داشته باشد.

تگ اکسس کنترل

همانطور که پیش از این هم اشاره کردیم، تگ اکسس کنترل با تکنولوژی RFID یکی از راهکارهای پیشرفته برای مدیریت و کنترل دسترسی در ساختمان‌ها است. مدیران می‌توانند با استفاده از این تگ‌ها، به هر ساکن یا کارمند یک شناسه یا کارت تخصیص دهند که با تمرکز بر امواج رادیویی، هویت فرد را به صورت بی‌سیم تأیید می‌کند. برای مثال، مدیر می‌تواند با این سیستم برای هر واحد، تعداد بی‌نهایتی تگ و کارت تردد صادر کرده و به هر واحد یک رمز چهاررقمی اختصاص دهد. این تگ‌ها رمزگذاری شده و غیر قابل کپی هستند.

این روش ابزاری برای ذخیره‌سازی داده و بازیابی اطلاعات از طریق امواج رادیویی می‌باشد که در واقع شبیه به بارکد محصولات عمل کرده و اطلاعات را ذخیره می‌کند.

اکسس کنترل تحت شبکه چیست؟

برای مدیریت و کنترل دسترسی افراد به فضاهای مختلف، می‌توان از روش ایمن‌تری همچون اکسس کنترل تحت شبکه هم استفاده کرد. در این مدل، دستگاه‌ها از طریق شبکه به یک پنل مرکزی متصل می‌باشند و تمامی عملیات کنترل دسترسی از طریق نرم‌افزار مدیریت انجام می‌شود. در واقع کنترل دسترسی به صورت متمرکز و از راه دور می‌باشد.

از ویژگی‌های این نوع اکسس کنترل می‌توان به مدیریت کارت‌ها و تگ‌ها، تخصیص رمزهای دسترسی و نظارت لحظه‌ای بر دسترسی افراد اشاره کرد. از مزایای آن نیز می‌توان به افزایش سطح امنیت، کاهش احتمال تقلب و نظارت بهتر بر دسترسی افراد اشاره کرد. به همین دلیل، استفاده از اکسس کنترل تحت شبکه به عنوان راهکاری هوشمندانه برای حفظ ایمنی محیط‌های مختلف توصیه می‌شود.

نحوه عملکرد این سیستم: اکسس کنترل چطور کار می‌کند؟

این سیستم پیچیده برای مدیریت و کنترل دسترسی افراد به فضاهای مختلف به کار می‌رود. به طور کلی، دستگاه‌های شناسایی مانند کارت‌خوان‌ها، اسکنرهای اثر انگشت و دوربین‌های تشخیص چهره، اطلاعات شناسایی را جمع‌آوری کرده و به سیستم مرکزی ارسال می‌کنند. سرور یا کنترل‌کننده اصلی که اطلاعات هویت، اولویت‌های دسترسی و رویدادها را مدیریت می‌کند، می‌تواند کنترل فیزیکی دسترسی افراد را امکان‌پذیر نماید. در صورت مطابقت، افراد مجاز به ورود به فضاهای مشخص می‌شوند.

از سوی دیگر، نرم‌افزار مدیریت که روی گوشی همراه نصب می‌شود، ارتباط بین سیستم مرکزی و مدیران را تسهیل می‌کند که از ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن به حساب می‌آید. سیستم اطلاعات هویت را از افراد به وسیله اسکن اثر انگشت، تشخیص چهره، یا ورود کارت جمع‌آوری می‌کند. به عبارت دیگر، اکسس کنترل با شناسایی افراد، احراز هویت و تأیید آن، امنیت کامل و مناسبی را به وجود می‌آورد.