اگر روش‌های ارتباطی حرفه‌ای و خاصی مانند پروتکل KNX وجود نداشتند، سیستم‌ها، دستگاه‌ها، تجهیزات، دستگیره‌ها و انواع قفل هوشمند هم به همین شکل وجود نداشتند. در واقع این پروتکل‌های ارتباطی هستند که امکان زندگی در عصر تکنولوژی و فناوری با تجهیزات هوشمند را رقم می‌زنند. وجود آن‌ها زندگی آسان و رفاه فراوان را برای مصرف‌کنندگان امکان‌پذیر کرده و پروتکل KNX هم یکی از محبوب‌ترین آن‌ها به شمار می‌رود. این استاندارد در بسیاری از تجهیزات امروزی وجود دارد و شاید حتی تاکنون از برخی از نمونه‌های آن، از جمله قفل هوشمند ایرانی، استفاده کرده باشید. به همین دلیل تصمیم گرفته‌ایم در این مطلب شما را بیشتر با آن آشنا کنیم. برای شناخت ویژگی‌ها و مزایا، معایب و کاربرد پروتکل KNX با ما همراه باشید.
این روزها که وسایل و تجهیزات هوشمند روزبه‌روز افزایش پیدا می‌کنند، به تکنولوژی یا به عبارتی پروتکل‌های گوناگونی برای فراهم کردن شرایط کنترل، مدیریت و استفاده از آن‌ها نیاز است. پروتکل KNX یا پروتکل کی ان ایکس یکی از موارد رایج و پرکاربرد در این راستا بوده و اهمیت فراوانی در این صنعت دارد.
پروتکل KNX چیست؟
موضوعات این مقاله
پروتکل یا استاندارد KNX یک استاندارد جهانی یا بین‌المللی بوده که در زمینه شبکه‌ها و ارتباطات باسیم استفاده می‌شود. کی ان ایکس یک استاندارد منبع باز یا سیستم باز به شمار می‌رود که در هوشمند سازی ساختمان، خانه‌ها و تجهیزات پیشرفته امروزی استفاده می‌شود. به عنوان نمونه، این پروتکل می‌تواند در راستای کنترل و مدیریت روشنایی خانه به کار گرفته شود.
در واقع این پروتکل که به عنوان یک تکنولوژی رایج و جامع به شمار می‌رود، امکان انتقال اطلاعات و ارتباطات بین دستگاه‌های مختلف و به‌خصوص سیستم‌های خانه هوشمند را فراهم میکند. در نتیجه، به زبانی ساده می‌توان گفت که کی ان ایکس مانند یک زبان مشترک بین بسیاری از تجهیزات، سیستم‌ها و شبکه‌ها به شمار می‌رود. از ویژگی‌های بارز و مهم آن هم می‌توانیم به درجه کیفی بالا، سرعت مطلوب و کاربردهای متنوع اشاره کنیم.
تاریخچه پروتکل KNX
تکنولوژی کی ان ایکس یک تکنولوژی جدید نیست و جالب است بدانید چندین دهه در انواعی از تجهیزات و لوازم استفاده می‌شده و می‌شود. در واقع بذر ساخت چنین تکنولوژی پیشرفته و پرکاربردی در سال ۱۹۹۰ در شهر بروکسل بلژیک کاشته شد. سپس با همکاری چندین کمپانی از جمله Gira، Electrolux، Jung، Delta Dore، Bosch Telecom و چند کمپانی اروپایی دیگر توسعه یافت.
در مجموع این کمپانی‌ها با باور بر اینکه همکاری با یکدیگر موجب تقویت قدرت و اقتدار آن‌ها می‌شود، به ساخت چنین پروتکل مهمی روی آوردند. چندی بعد هم در سال ۲۰۰۳ کی ان ایکس به عنوان یک استاندارد اروپایی تأیید و در سال ۲۰۰۶ به یک استاندارد جهانی تبدیل شد.
جالب است بدانید که پروتکل KNX نام خود را از کلمه لاتین connexio و یا Konnex می‌گیرد که به معنای ارتباطات است. با همین معنا می‌توان به نقش مهم و هدف از ساخت این پروتکل پی برد؛ پروتکلی که برای ایجاد ارتباطات بین دستگاه‌ها و تجهیزات خانه هوشمند یا اتاق هوشمند کودک با کنترل کننده آن ساخته شده است.
پروتکل KNX چگونه کار میکند
به طور خلاصه، هر نوع یا مورد از پروتکل کی ان ایکس دارای یک آدرس گروهی خاص و منحصر به فرد برای خود است. این پروتکل برای ایجاد ارتباط بین دستگاه‌های هوشمند از این آدرس استفاده میکند تا اطلاعات یا دیتا را منتقل کرده و سپس پاسخ را از دستگاه مورد نظر دریافت کند.
این تکنولوژی بر پایه سه فناوری شامل BatiBUS، EIB و EHS بنا شده و با اتصال به کابل مخصوص یا اتصالات رادیویی، اطلاعات را به مرکز فرماندهی یا کنترل کننده، برای مثال به لپ تاپ شما، انتقال می‌دهد. به این صورت تبادل ارتباطات را در میان سیستم‌ها و تجهیزات خانه هوشمند شما رقم می‌زند.
به عنوان نمونه، برای آنکه بتوانید مواردی مانند سیستم روشنایی یا گرمایشی و سرمایشی هوشمند را به آسانی کنترل یا مدیریت کنید، به انتقال اطلاعات میان تجهیزات نیاز خواهید داشت و پروتکل KNX مثل یک زبان مشترک بین آن‌ها عمل کرده تا دستورات و فرامین شما را انتقال دهد. در مجموع این پروتکل هوشمندسازی با این اجزای مهم ساخته شده است:
- واحدهای ورودی
- واحدهای خروجی
- واحدهای کنترلی
- واحدهای پردازشی
- واحدهای ارتباطی
- واحدهای ترکیبی
- کابل‌ها
- سنسورها
مزایای استفاده از پروتکل KNX
استفاده از پروتکل کی ان ایکس در تجهیزات و شبکه‌های هوشمند امروزی می‌تواند مزایای فراوانی داشته باشد. به عبارتی حالا که نقش، کاربرد و اهمیت تجهیزات هوشمند بیشتر از همیشه در زندگی ما می‌درخشد، اهمیت و مزایای این پروتکل هم بیشتر دیده می‌شود. به طور کلی مزایای استفاده از پروتکل KNX در این موارد هستند:
سازگاری با سایر پروتکل‌ها
یکی از بهترین مزایای KNX آن است که امکان ادغام و یا سازگاری آن با سایر پروتکل‌های محبوب. وجود داشته و به این شکل به خوبی نیاز مصرف‌کنندگان را پاسخ می‌دهد. تعدادی از سایر پروتکل‌های سازگار با آن شامل Modbus، Z-Wave و پروتکل زیگبی است.
انعطاف‌پذیر بودن
کی ان ایکس به کسی نه نمی‌گوید! اغلب کاربران و مصرف‌کنندگان در استفاده از تجهیزات هوشمند انتظارات بالایی دارند و هر فردی به دنبال ویژگی خاصی است. پروتکل KNX به‌گونه‌ای طراحی شده که انعطاف‌پذیری بسیار بالایی داشته و به خوبی پاسخگوی این نیازها است. امکان شخصی‌سازی و ایجاد تغییرات دلخواه مواردی هستند که در بسیاری از زمینه‌های برتری این پروتکل نسبت به سایر پروتکل‌ها را رقم می‌زنند.
قابل‌اعتماد و مطمئن بودن
استاندارد KNX برای اتصال از سیم استفاده کرده و به طور معمول اتصالات سیمی بسیار قابل‌اعتماد و مطمئن هستند. حتی در مقایسه با اتصالات و ارتباطات بی‌سیم همچون پروتکل zwave، می‌تواند مطمئن‌تر واقع شود.
صرفه‌جویی در مصرف انرژی
این پروتکل تأثیر شایانی در مصرف بهینه انرژی دارد و تا حدود زیادی به صرفه‌جویی کمک میکند. با آن می‌توانید استفاده از سیستم گرمایشی، سرمایشی، تهویه و سایر موارد مشابه را مدیریت کنید.
امنیت و ایمنی بالا
اغلب کاربران به استفاده از تجهیزات و لوازم هوشمندی همچون قفل هوشمند روی می‌آورند چراکه به دنبال امنیت بیشتر هستند. اگر استاندارد تجهیزات مورد نظر از ایمنی لازم برخوردار نباشد، بالطبع مشتریان را شاکی و ناراضی خواهد کرد. از این رو سازندگان کی ان ایکس امنیت را در اولویت قرار داده و در استفاده از محصولات مجهز به آن می‌توانید از این بابت مطمئن باشید.
منبع باز بودن
کی ان ایکس به برند و محصول خاصی وابسته نیست. این مورد از انواع پروتکل خانه هوشمند برای هر دستگاهی مناسب بوده و با دستگاه‌های گوناگونی سازگاری دارد. به این شکل کاربران می‌توانند دستگاه‌ها و سیستم‌های متنوعی را بدون دردسر در خانه هوشمند خود به کار گیرند.
امکان نصب و استفاده آسان
این پروتکل به راحتی نصب و استفاده می‌شود و کمپانی سازنده آن بر سهولت در استفاده و صرفه‌جویی در زمان تأکید فراوانی داشته است. از این رو هر کاربری می‌تواند بدون دردسر و از طریق نرم‌افزار اختصاصی این استاندارد، به راحتی خانه هوشمند خود را با تبلت یا گوشی کنترل کند.
یک استاندارد بین‌المللی
حدود ۳۰ سال از توسعه و ساخت این استاندارد می‌گذرد و حال در سراسر جهان محبوبیت دارد. به این ترتیب بهتر و پیشرفته‌تر از همیشه بوده و استفاده از آن برای هر فردی باعث دسترسی به مزایای متعددی می‌شود. این پروتکل برخلاف نمونه‌های اختصاصی بوده و به صورت جهانی استفاده می‌شود. حتی از استانداردهای مهمی همچون ISO9002 هم برخوردار است.
تکنولوژی همگانی
پروتکل کی ان ایکس را می‌توان در انواعی از خانه‌های کوچک و بزرگ، آپارتمان‌ها، سازمان‌ها، چه کوچک و چه بزرگ، استفاده کرد. از جهتی این تکنولوژی با سرعت بالا روبه رشد بوده و به همین دلیل برای آیندگان هم مناسب است. تطبیق پذیر بودن کی ان ایکس هم در این راستا کمک شایانی به ایجاد تغییرات دلخواه در آینده کمک میکند.
کنترل از راه دور
از آنجایی که این فناوری به تلفن همراه یا تبلت متصل می‌شود، امکان کنترل از راه دور آن وجود داشته و همین مسئله به محبوبیت آن افزوده است.
در مجموع این ۱۰ مورد مزایای پروتکل KNX باعث شده‌اند که به یکی از برترین‌ها تبدیل شود و به عبارتی در انواع سیستم‌ها و خانه‌های هوشمند مورد استفاده قرار می‌گیرد تا به کاربران آن‌ها در زندگی با رفاه بیشتر کمک کند.
دلیل استفاده از پروتکل KNX
پروتکل KNX با خصوصیاتی که دارد می‌تواند حتی شیوه زندگی بسیاری از افراد را تغییر دهد و به افراد مختلف به زندگی در شرایط بهتر و رفاه بیشتر کمک کند. از آنجایی که این پروتکل بسیار منطبق و انعطاف‌پذیر بوده، نیاز افراد بی‌شماری را به بهترین شکل ممکن برطرف کرده و حتی با سازگاری با انواع سیستم و پروتکل‌های دیگر شرایط استفاده گسترده‌تر را رقم زده است. با وجود همه این‌ها، همچنان برخی از افراد از به‌کارگیری این پروتکل اطمینان ندارند و می‌خواهند دلایل برتری و به عبارتی دلیل استفاده از پروتکل KNX را بدانند. در مجموع می‌توانیم این ۷ مورد را به عنوان مهمترین دلایل بیان کنیم:
انرژی را به درستی مصرف کنید
استاندارد KNX به دستورات و علایق شما احترام می‌گذارد. به عبارتی با سفارشی‌سازی و انعطاف‌پذیری خود درست همان‌طور که شما می‌خواهید، کار میکند. در نتیجه می‌توانید به بهترین شکل ممکن از آن برای مصرف صحیح انرژی استفاده کنید. برای مثال، تنظیمات خانه هوشمند را از طریق این استاندارد به‌گونه‌ای قرار دهید که با باز شدن پنجره‌ها به طور خودکار درجه سیستم گرمایشی را کم کند و یا شاید هم با باز شدن درب اتاق چراغ را با روشنایی دلخواه شما نورانی سازد.
امنیت خانه خود را افزایش دهید
درست در لحظه‌ای که درب خانه هوشمند یا دستگیره هوشمند خود را قفل کنید، این پروتکل فعال خواهد شد. به این ترتیب در صورتی که سنسورهای سیستم هر گونه فعالیت یا حرکت غیرعادی را تشخیص دهند، از طریق آلارم مطلع خواهید شد. با این تکنولوژی‌ها می‌توانید بدون نگرانی در خصوص امنیت منزل خود به سفری دور و دراز بروید و بدانید که یک تکنولوژی نوین مانند نگهبانی ۲۴ ساعته مراقب خانه شما است.
این سیستم از انواع سیستم ایمنی هوشمند خانه تنها توسط شما حتی از راه دور کنترل و مدیریت شده و شانسی برای هک کردن، ایجاد اختلال یا تداخل با آن وجود ندارد. همچنین تنظیمات سیستم را می‌توانید به راحتی شخصی‌سازی کرده تا استاندارد کی ان ایکس درست مطابق میل شما عمل کند.
رفاه و راحتی را چندین برابر کنید
تمامی بخش‌های ساختمان را با پروتکل هوشمند سازی KNX بدون دردسر کنترل کنید و از زندگی در عصر ارتباطات و فناوری نهایت لذت را ببرید. تعدادی از بخش‌هایی که می‌توانید با این پروتکل مدیریت کنید، شامل سیستم روشنایی، گرمایشی، سرمایشی، تهویه و لوازم خانگی هستند. با این سیستم از شما تا دمای دلخواه خانه خود تنها یک لمس گوشی فاصله است.
محل کار خود را هوشمند سازید
همان‌طور که گفتیم، این پروتکل هوشمند سازی تنها برای هوشمند سازی خانه کاربرد ندارد، کی ان ایکس یک استاندارد همه‌فن‌حریف بوده که برای هر ساختمان کوچک و بزرگی استفاده می‌شود. از آنجایی که آرامش و آسایش در محل کار درست به اندازه رفاه در محل زندگی اهمیت دارد، از این استاندارد می‌توانید برای چنین هدفی هم استفاده کنید. داشتن محل کاری پیشرفته و هوشمند که به خوبی نیازهای شما را برطرف میکند، دلیل محکمی برای استفاده از KNX به شمار می‌رود. به طور کلی انواع بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها و سازمان‌ها می‌توانند از مزایای آن بهره‌مند شوند.
از خطرات در امان بمانید
پروتکل KNX هوشمند می‌تواند در ایمن نگه داشتن ساختمان‌ها، خانه‌ها و ساکنان تأثیر فراوانی داشته باشد. برای مثال کاربرد آن در سنسورهای تشخیص دود و گاز باعث می‌شود که از خطراتی مانند انفجار، آتش‌سوزی، گاز گرفتی و موارد خطرناک مشابه جلوگیری کند و کنترل کننده را از چنین مشکلاتی مطلع سازد. این کاربرد مختص ساختمان‌های خاصی نبوده و در هوشمند سازی انواع خانه‌ها، ساختمان‌های تجاری و اداری استفاده می‌شود.
به آسانی پرداخت کنید
یک پروتکل عالی باید هر آنچه که از آن انتظار می‌رود را بدون ایجاد دردسر و زحمت به بهترین شکل ممکن انجام دهد. چنین چیزی با مزایای مهم دیگری که مطرح کردیم، از جمله امنیت بالا و انعطاف‌پذیر بودن، برای همه افراد جذاب به نظر می‌رسند؛ اما هر کسی توانایی پرداخت هزینه‌های تجهیزات پیشرفته امروزی را ندارد و پروتکل‌های گران قیمت دلیل مهمی بر هزینه‌های بالای چنین تجهیزاتی به شمار می‌رود. اما یکی از دلایل اصلی برای استفاده از KNX آن است که نسبت به بسیاری از موارد مشابه دیگر هزینه کمتری داشته و به این شکل استفاده از آن برای افراد بیشتری ممکن می‌شود.
راهی برای ارتباط سیمی قدرتمند است
عرضه انواع پروتکل و تکنولوژی بی‌سیم توجه افراد فراوانی را در اتوماسیون خانگی جلب کرده و اغلب آن‌ها چنین ارتباطاتی را به عنوان راهکاری برای کم کردن دردسرها می‌بینند. اما حقیقت این است که به طور معمول ارتباطات سیمی مانند KNX می‌توانند مزایای بیشتری را در اختیار کاربران قرار دهند. برای مثال در صورت ایجاد هر گونه مشکل و اختلال، امکان تشخیص ایراد آسان‌تر خواهد بود. در واقع تنها باید سیم یا کابل را باز کرد و پس از بررسی آن به مشکل پی برد.
جمع بندی
در این مطلب به طور کامل به بررسی ویژگی‌ها، ساختار، نحوه عملکرد، تاریخچه، مزایا و دلایل استفاده از پروتکل هوشمند سازی KNX پرداختیم و همان‌طور که مشخص است، در زمینه‌های گسترده‌ای کاربرد دارد. تنها با وجود چنین پروتکل‌ها، فناوری‌ها و تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای امکان ایجاد ارتباطات مؤثر بین دستگاه‌ها وجود داشته و در واقع به عنوان بستری برای ایجاد آسایش در زندگی به شمار می‌روند؛ درست مانند محصولات برند تنسر لاک که در قالب انواعی از قفل هوشمند و دستگیره هوشمند زندگی در امنیت را امکان‌پذیر می‌کنند.